Biblioteka Naukowa im. Zielińskich TNP

Biblioteka im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego ( TNP ) jest jedną z 221 bibliotek naukowych w Polsce, największą biblioteką naukową w województwie płockim.

Biblioteka im. Zielińskich powstała w 1820 roku jako placówka Towarzystwa Naukowego przy Szkole Wojewódzkiej Płockiej. W 1830 r. liczyła ok. 8 tys. vol. Po dłuższej przerwie spowodowanej klęską Powstania Listopadowego, odrodzone w 1907 r. Towarzystwo Naukowe Płockie reaktywowało swą bibliotekę, która otrzymała imię Zielińskich dla uczczenia bardzo cennego daru tej rodziny - biblioteki zgromadzonej przez Gustawa Zielińskigo i jego syna Józefa, liczącej ponad 15 tys. vol. Wybuch I wojny światowej na krótko zahamował działalność biblioteki, ale już w końcu 1915 roku prace zostały wznowione. Po wyzwoleniu przystąpiono do prac nad powiększeniem biblioteki. Zbiory rosły głównie dzięki darom, m.in.: Ludwika Kunkla, Władysława Smoleńskiego, Ludwika Krzywickiego, Aleksandra Macieszy, Haliny i Stefana Rutskich i innych. W okresie międzywojennym kontynuowano gromadzenie druków dotyczących Płocka lub w Płocku wydawanych. W sierpniu 1939 r. księgozbiory biblioteki liczyły przeszło 70 tys. vol.

Druga wojna światowa na ponad 5 lat przerwała działalność Biblioteki im. Zielińskich. Księgozbiory jednak nie zostały zniszczone. Już 12 lutego 1945 roku ( w trzy tygodnie po wyzwoleniu Płocka ) Biblioteka wznowiła swą działalność.

Po II wojnie światowej Biblioteka gromadziła swoje zbiory i powiększała je drogą kupna, darów i wymiany. W 1976 r. Bibliotekę przeniesiono do nowej siedziby - domu "Pod Opatrznością" przy ul. Narutowicza 2. Ofiarna praca wielu ludzi przyczyniła się do tego, iż zbiory liczące przed I wojną światową 25. 000 vol. obecnie liczą ok. 230.000 vol., w tym 13.200 starych druków i 62 inkunabuły, których liczba w ostatnich 15 latach wzrosła o 50%. Biblioteka jest w stałym rozwoju zarówno poprzez przyrost księgozbioru, jak i modernizację i rozbudowę pomieszczeń.

Charakterystyka zbiorów

Biblioteka im. Zielińskich TNP ma charakter uniwersalny ze szczególnym uwzględnieniem plocianów ( druków dotyczących Płocka lub wydawanych w Naszym mieście ), masovianów i nauk humanistycznych.

Spośród licznych rękopisów należy wymienić kartę z X w. z tekstem biblijnej "Księgi Mądrości", pergaminowe przywileje królewskie z XIV - XVIII w., autografy Andrzeja Frycza - Modrzewskiego, Tadeusza Kościuszki, księcia Józefa Poniatowskiego, Elizy Orzeszkowej, Jarosława Dąbrowskigo i in. Do najcenniejszych pozycji działu starodruków ( 1500 - 1800 r. ) należą: pergaminowy "Statut Łaskiego" z 1506 r., pierwsze wydanie "De revolutionibus orbium coelestium" Mikołaja Kopernika z 1543 r., mapa księżyca Jana Heweliusza z 1645 r., 27-tomową Encyklopedię Diderota i d'Alamberta z XVIII w. oraz 80 sztychów "Caprichos" Goyi. Z inkunabułów przechowywana jest m.in. "Boska Komedia" Dantego z 1487 r.